در این مطلب به معرفی تعدادی از مشهورترین جهانگردان ایران و جهان خواهیم پرداخت.
میرزا محمدعلی محلاتی
به عنوان یکی از معروف ترین جهانگردان ایرانی باید به میرزا محمدعلی محلاتی اشاره کرد. او که به علت سفرهای فراوانش به حاج سیاح نیز معروف شده، در اواخر عصر قاجاری می‌زیست و یکی از فعالان جنبش مشروطه بود که در 1215 خورشیدی مصادف با 1836 میلادی زاده شد و در 1304 خورشیدی درگذشت. حاج سیاح به عنوان یکی از مشهورترین جهانگردان ایران و جهان ، اولین ایرانی است که رسما تابعیت ایالات متحده آمریکا را پذیرفت. او در 23 سالگی سفر هجده‌ساله‌ای را به دور دنیا آغاز کرد. سفری که شامل نقاط مهمی از اروپا، آمریکای شمالی، ژاپن و هندوستان می‌شد. در اولین ورود به آمریکا، حاج سیاح سفر خود را از نیویورک آغاز کرد تا سانفرانسیسکو پیش رفت. جایی که در 26 می 1875 تابعیت آمریکا را در دادگاه ناحیه 12 ایالت کالیفرنیا رسما پذیرفت. او حتی دو بار موفق به دیدار با پرزیدنت اولیسس گرنت رئیس جمهور وقت آمریکا شد. از او دو کتاب به جا مانده است؛ یکی خاطرات حاج سیاح و دیگری سفرنامه حاجی سیاح محلاتی که درواقع ادامه کتاب خاطرات است و بسیار نایاب. اما همین سفرهای طولانی مدت نام او را به عنوان یکی از معروف ترین جهانگردان ایرانی ماندگار کرده است.
برادران امیدوار
عیسی و عبدالله امیدوار از مهم‌ترین و معروف ترین جهانگردان ایرانی هستند. این دو از سال 1330 شمسی شروع به سفر و جهانگردی و انجام پژوهش‌های میدانی و انسان‌شناسانه در سراسر دنیا کردند. مهم‌ترین ویژگی سفر ایشان فیلمبرداری، عکاسی و در یک کلام مستندسازی از سفرهایشان بود. این مستندات بعدها در قالب کتابی با نام سفرنامه برادران امیدوار چاپ شد و مورد استفاده بسیاری از پژوهشگران قرار گرفت. از مهم‌ترین یافته‌های این دو برادر در طول سفرهایشان، مجموعه‌ای گردآوری شده بود که در سال 1382 در موزه‌ای در مجموعه سعدآباد به نمایش گذاشته شد. این دو به نوعی اولین جهانگردان ایرانی در معنای مدرن کلمه بودند و همچنین اولین ایرانی‌ها و اولین آسیایی‌هایی بودند که به قطب جنوب سفر کردند. گرچه به نظر می‌رسد تنها این عبدالله امیدوار بود که به قطب جنوب سفر کرد.
ناصرخسرو قبادیانی بلخی
ابومعین ناصر بن خسرو بن حارث قبادیانی بلخی که به اختصار او را ناصر خسرو می‌نامیم، ادیب، فیلسوف، الهی‌دان و شاعر ایرانی است که در قبادیان از توابع بلخ زاده شد. او امروزه، بیش از هرچیز به دلیل سفرنامه مفصلی که نگاشته و بعضا به اشعارش شناخته می‌شود؛ حال آنکه او یکی از متفکرین و الهی‌دانان سرآمد روزگار خود بود. آغاز جهانگردی و سفرهای ناصرخسرو نیز با داستانی عرفانی اساطیری آمیخته است. او که در قرن 5 هجری می‌زیست در عالم رویا به جستجو و سفر برانگیخته شد تا گمشده خود در عالم عرفان را بیابد. در نتیجه سفری 7 ساله را آغاز کرد که از مرو آغاز شد و شهرهای مهمی از جهان اسلام از ایران، ترکیه، سوریه، لبنان و فلسطین کنونی تا مصر و سودان را شامل می‌شد و نهایتا با بازگشت به بلخ پایان یافت. سفرنامه ناصرخسرو هم اکنون در نسخه چاپی خود در نسخه‌های گوناگونی در دسترس است و مورد استناد محققین است و او را به یکی از مشهورترین جهانگردان ایران و جهان بدل کرده است.
ابن بطوطه
محمد بن عبدالله بن محمد بن بطوطه معروف به ابن بطوطه متولد شهر طنجه در مراکش امروزی و یکی از مهم‌ترین و مشهورترین جهانگردهای دنیا است. او که در قرن هفتم هجری می‌زیست چیزی نزدیک به 120 کیلومتر مسافت را در سرزمین‌هایی که امروزه شامل 44 کشور مختلف می‌شود به سفر پرداخت و مشاهدات خود را به رشته تحریر درآورد. حاصل کار ابن بطوطه سفرنامه بسیار مفصل و جذابی است که با ترجمه استاد محمد علی موحد امروزه در دو جلد چاپ شده و در بازار در دسترس است. او از سال 725 هجری به سوی مکه رهسپار شد و سرزمین‌های مصر، شام، فلسطین، حجاز، عراق، ایران، یمن، بحرین، ترکستان (آسیای میانه امروزین)، بین‌النهرین، هند، جاوه، چین، اروپای شرقی و آفریقا را از نظر گذراند. او به لحاظ تاریخی تقریبا هم عصر مارکوپولوی ونیزی، یکی از مشهورترین جهانگردهای دنیا است؛ اما جالب اینکه او چیزی نزدیک به سه برابر مارکوپولو سفر داشته است و مشاهدات خود را کاملا مبسوط و مشروح برجای نهاده است. ابن بطوطه نهایتا در پایان سفر 27 ساله‌اش به مراکش بازگشت و در سال 779 هجری درگذشت.
مارکوپولو
بی‌تردید یکی از نام آشناترین و مشهورترین جهانگردهای دنیا مارکوپولوی ونیزی است که در قرن سیزدهم میلادی می‌زیست. او شرح سفرهایش را در کتابی به نام سفرهای مارکوپولو به ثبت رسانده است که امروزه با نام شگفتی‌های جهان یا توصیفی بر جهان شناخته می‌شود. این کتاب در معرفی سرزمین‌های آسیای میانه و چین به اروپائیان نقش مهمی داشته است. مارکو در ادامه سفرهای پدر و عموی خود یعنی نیکولو و مفیو به چین سفر کرد. این دو نیز در چین با قوبلای‌خان دیدار داشته‌اند و در سال 1269 میلادی که به ونیز بازگشتند تصمیم گرفتند مارکو را برای سفر به چین آماده کنند. این دو نفر، مارکوی 17 ساله را با کشتی برای سفر به چین آماده کردند و پس از 24 سال به ونیز بازگشتند. سفرهای مارکو سرزمین‌های مانند فلسطین امروزی، ایران و ترکستان را در برگرفت و نهایتا مقصد آن چین بود. بازگشت او نیز در سال 1292 از مسیر سوماترا، جاوه، سیلان، سواحل هند، ایران، سواحل دریای سیاه، قسطنطنیه صورت گرفت. بازگشت این سه مقارن شد با جنگ‌های ونیز با جمهوری جنوا در اواخر قرن سیزدهم میلادی. مارکو طی همین جنگ‌ها و در شرایطی که فرماندهی یک کشتی جنگی را بر عهده داشت دستگیر شده و به زندان افتاد.
او داستان سفرهای خود را در زندان برای هم‌سلولی خود روستیکلو دا پیزا تعریف کرد. روستیکلو این داستان‌ها را سپس به رشته تحریر درآورد. مارکوپولو در سال 1299 از زندان آزاد شد، ازدواج کرد و به عنوان یک فرد ثروتمند تا 1324 زندگی کرد. سفرهای مارکوپولو الهام‌بخش بسیاری از مکشفان و جهانگردان بعدی نظیر کریستف کلمب بوده و هست. بی‌تردید نقش مهم مارکو او را به یکی از مشهورترین جهانگردهای دنیا بدل کرده است.
چنگ هه
چنگ هه یا چنگ خه یکی از شناخته‌شده‌ترین جهانگردان چینی است که در قرن پانزدهم میلادی می‌زیست. او که مسلمان بود در مناطقی در غرب چین امروزی می‌زیست و در طول 30 سال، هفت سفر بزرگ به کشورهایی چون ایران، عربستان، شبه قاره هند و شرق آسیا انجام داد که او را به یکی از مشهورترین جهانگردهای دنیا بدل کرد. چنگ هه فرماندهی ناوگان امپراتوری چین را در این هفت سفر دریایی بر عهده داشت و جاوه، سوماترا، هند، ایران، خلیج فارس، دریای سرخ و مناطقی از آفریقا و جنوب شرقی آسیا از مکان‌هایی بود که او دید. برخی گزارش‌ها حتی حکایت از رسیدن او به قاره آمریکا و استرالیا دارند. ژنگ هه و همراهان او شرح مشاهدات خود و نقشه مکان‌های مورد بازدیدشان را به صورت گزارش ثبت می‌نمودند که بخش‌هایی از این گزارش‌ها باقی‌مانده‌اند.
کریستف کلمب
قراردادن کریستف کلمب در فهرست مشهورترین جهانگردان ایران و جهان شاید با چالش‌هایی همراه باشد. درواقع و در ادبیات انگلیسی میان دو واژه جهانگرد و کاشف تفاوت‌هایی عمده وجود دارد. از این منظ،ر کریستف کلمب بیش از آن که جهانگرد یا توریست در لفظ امروزین باشد که برای کشف فرهنگ‌ها و اجتماعات بشری یا آشنایی با شهرها و مردمان سفر می‌کند، یک کاشف است که با انگیزه متفاوت، با تامین مالی دولت اسپانیا و برای کشف مسیری به مقصدی مشخص سفر می‌کرد. اما هر کاشفی نیز در نوع خود یک جهانگرد و یک خبره سفر است. کریستف کلمب عمده شهرت خود را به کشف قاره آمریکا مدیون است. البته بسیار جالب است که او با بودجه امپراتوری اسپانیا مامور کشف مسیر دریایی هند شده بود. درگیری کشورهای اروپایی با امپراتوری‌های مسلمان در آن زمان اروپا را به لحاظ مالی تجاری در مضیقه قرار داده بود و اسپانیایی‌ها با انگیزه کشف مسیری متفاوت، کلمب را مسئول این مهم کردند.
کلمب اما بعد از مسیر دریایی دشواری که پیمود، به قاره آمریکا رسید ولی گمان می‌کرد به هند رسیده و تا پایان عمر هم متوجه نشد که این سرزمین جدیدی است و نه هند. هرچه باشد کلمب امروزه یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین کاشفان و از مشهورترین جهانگردهای دنیا است.
در این مطلب به معرفی تعدادی از جهانگردان ایران و جهان پرداخیتم. مسلما تعداد جهانگردان بسیار زیاد است و ما دراینجا سعی کردیم شما را با معروف ترین ها آشنا کنیم. اگر به سفر و ماجراجویی علاقه دارید شما هم میتوانید سفرتان را شروع کنید. بلیط اتوبوس سفر خود را می توانید در سایت پایانه ها بخرید.
